| ||||
Allâh Resûlü'nün sünnetinde yemek yemenin olduğu gibi su ve benzeri meşrûbatı içmenin de
âdabı vardır. Buna göre;
1. Su, mümkün olduğu kadar içi görülebilecek bir kaptan içilmelidir.
Resûlullâh(s.a.v) içerisinde zararlı maddelerbulunabileceği endişesiyle, büyük su kabından
ağızla su içmeyi yasaklamıştır. (Buhârî, Eşribe, 23)
2. Su içerken besmele çekilerek üç nefeste içilmeli ve sonunda "elhamdulillah" denilmelidir.
Efendimiz(s.a.v) suyu ve diğer meşrûbâtı üç nefeste içer (Buhârî, Eşribe, 26) ve bu husûsta da
şöyle buyururdu: "Deve gibi bir nefeste içmeyin. İki veya üç nefeste için. Bir şey içeceğiniz zaman besmele çekin; içtikten sonra da «elhamdülillah» deyin! " (Tirmizî, Eşribe, 13)
Peygamber -aleyhisselâm- suyu üç nefeste içmenin faydalarını şöyle açıklamıştır:
Suyun mideye azar azar inmesi hâlinde insanın vücut yapısı, onu hemen ihtiyaç duyulan yere
sevk eder.
Çok miktarda suyun birden hücûmu hâlinde ise vücut, dengesini kaybederek vazîfesini tam olarak yapamaz: Üşüyen bir kimse midesine âniden inen suyun soğukluğu ile daha da üşür; harâretli vücut da bir anda gelen çok suya karşı tepki gösterir ve suyun serinliğinden tam olarak istifade edemez. Yavaş yavaş ve azar azar içilmesi durumunda ise bu gibi zararlı durumlar söz konusu olmaz.
3. Bir şey içerken, meşrûbâtın içinde bulunduğu kaba herhangi bir sebeple üflenmesi de
uygun görülmemiştir. Ebû Saîd el-Hudrî'den rivâyet e dildiğine gör e, Peygamber Efendimiz (s.a.v) içilecek şeylere üflemeyi yasaklamıştı. Bir adam:
- Kaba çer çöp düştüğünü görürsem ne yapayım? deyince:
"- Düşen şeyi dök!" buyurdu. Bu defa adam:
- Bir nefeste içince suya kanmıyorum, dedi. Resûl-i Ekrem de:
"- O takdirde su kabını ağzından çek! (Üç yudumda iç!) " buyurdu. (Tirmizî, Eşribe, 15)
Fahr-i Kâinât Efendimiz'in kabın içine solumayı veya kaba üflemeyi yasaklaması, çok
önemli bir nezâket kuralıdır. Zîra suyun içine veya su kabına soluyarak su içmek, hayvanların
âdetidir.
Bir de üfleme sırasında suyun içine ağızdan bir şeyler kaçabilir, bu da başkalarının
tiksinmesine sebep olur. Bu yolla ağızdan karbondioksit verilerek suyun kirletilmesi
ve bulaşıcı bazı hastalıkların yayılması da söz konusudur. Su ve yemek kabının içine
üflememek, besmele çektikten sonra suyu iki veya üç nefeste içmek, her defasında
kabı ağızdan biraz uzaklaştırmak ve sonunda da "elhamdülillah" demek İslâm'ın getirdiği edep
kâideleridir.
4. Su ve meşrubat türü şeyler ayakta değil, mümkün mertebe oturarak içilmelidir.
Resûl-i Ekrem (s.a.v), ayakta su içmeyi yasaklamıştır. Katâde şöyle der:
- Biz Enes'e, "Ya ayakta yemek nasıldır?" diye sorduk. Enes:
- Ayakta yemek daha beterdir, dedi. (Müslim, Eşribe, 113)
Bununla birlikte bazı rivayetlerde Efendimiz 'in ayakta su ve zemzem içtiği de nakledilir.
İbn-i Abbas -radıyallâhu anhümâ-; "Peygamberimiz'e zemzem ikram ettim. Onu ayakta içti
." demiştir. (Buhârî, Hac, 76)
Nebiyy-i Muhterem -sallallâhu aleyhi ve sellem- , kendisi de zaman zaman ayakta su içmek
sûretiyle bunun yasak olmadığını göstermiş, belki de sağlık açısından uygun görmediği için
bunun alışkanlık hâline getirilmesini istememiştir. Suyu oturarak içmenin daha uygun
olduğunu belirtmek, insanları buna yönlendirmek ve tercihinin bu yönde olduğunu daha
açık bir şekilde anlatmak için de ayakta su içmenin iyi olmadığını bildirmiştir. Bunun bir hikmeti
de ümmetini irşâd ve daha güzel edebe yönlendirmektir. Zîrâ oturarak içmek zarif ve yerinde bir
davranış şekli olup suya kanılmasını, huzurla içilmesini ve vücûdun onu mahalline sarf etmesini
en iyi şekilde sağlar.
5. Bir mecliste su, limonata, süt ve benzeri meşrubat ikram edilirken, ikram edene göre sağ
taraftan başlanılmalıdır. Efendimiz -sallallâhu aleyhi ve sellem- su ve şerbet gibi şeyler içtiğinde yanında
bulunanlara da ikrâm ederdi. Meşrubât kabını daima sağında bulunana takdim eder ve öylece
devâm ederdi. Birgün Efendimiz 'e, içine su katılmış süt getirildi. O sırada Peygamberimiz'in
sağında bir bedevî, solunda da Hz. Ebûbekir oturuyordu. Sütten içtikten sonra onu bedevîye
verdi ve; "Herkes sağındakine versin!" buyurdu. (Buhârî, Eşribe, 14, 18)
Sehl bin Sa'd -radıyallâhu anh-'ın naklettiği bir rivâyet de şöyledir:
Resûlullâh -sallallâhu aleyhi ve sellem-'e bir içecek getirilmişti. Ondan bir miktar içti. Bu
esnâda sağ tarafında bir çocuk, sol tarafında ise ashâbın büyüklerinden yaşlı kimseler
oturuyordu. Efendimiz sağındaki çocuğa ka'bına erilmez bir incelik ve nezâketle:
"- Müsâade edersen bu içeceği evvelâ şu büyüklerine vereyim?" buyurdu. O akıllı çocuk da
herkesi şaşırtan ve âleme ibret olmaya sezâ şu büyük cevâbı verdi:
- Yâ Resûlallâh! Senden bana ikrâm olunan nasîbimi hiç kimseye vermem!
Bunun üzerine Sevgili Peygamberimiz mübârek ellerindeki içeceği o çocuğa verdi.
(Buhârî, Eşribe, 19)
Bir mecliste hürmete lâyık bir kimse bulunduğunda ikrâma ondan başlanır ve onun sağından
devam edilir. Ayrıca teberrüken, sâlih zatların yediğinden yenilmesi ve içtiğinden içilmesi edep gereğidir.
6. İnsanlara su ve benzeri içecek dağıtan kimsenin, elindeki içecekten en son içmesi de bir edeb
kâidesidir.
Bir hadis-i şerif'te; "Halka su dağıtan kimse suyu en son içer." buyrulmuştur.(Tirmizî, Eşribe, 20) Peygamber Efendimiz bu veciz sözlerini bir sefer sırasında söylemişti. Uzun yolculuk esnâsında Müslümanlar hem iyice yorulmuş hem de içecek suları tükenmişti.
Hâris bin Rib'î, yorgunluğuna rağmen Resûl-i Ekrem'e hizmette kusur etmemeye çalışmıştı.
Müslümanlar susuzluktan iyice bunalınca, Peygamber -aleyhisselâm- içinde birazcık su
kalmış olan küçük matarasını istedi. İşte o anda Resûlullâh'ın mûcizelerinden biri gerçekleşti.
Ebû Katâde'nin tuttuğu bardağa mübârek elleriyle matarasından su doldurmaya, Ebû Katâde
de sahâbîlere dağıtmaya başladı. Sahâbîler kana kana içtiler. En sona Allâh'ın Resûlü ile
Ebû Katâde kalmıştı. Resûlullah -sallallâhu aleyhi ve sellem- bardağı doldurduktan sonra
Ebû Katâde'ye:
"- İç!" dedi. Fakat Ebû Katâde Efendimiz 'den önce içmek istemedi:
- Sen içmedikçe ben içemem yâ Resûlallâh! dedi. Bunun üzerine Resûl-i Ekrem -
sallallâhu aleyhi ve sellem-:
" - Halka su dağıtan kimse, suyu en son içer." buyurdu. Neticede Ebû Katâde bu emre boyun
eğip suyu içti, son olarak da Allâh Resûlü içti. (Müslim, Mesâcid, 311)
7. Altın ve gümüş kaplardan su içmekten sakınılmalıdır.
Huzeyfe -radıyallâhu anh- diyor ki; "Nebiyy-i zî-şân Efendimiz bize hâlis ipek ve atlas
kumaştan elbise giymeyi, altın ve gümüş kaplarla su içmeyi yasakladı ve şöyle buyurdu;
«Bunlar dünyada kâfirlerin, âhirette de sizin olacaktır.» " (Buhârî, Eşribe, 28)
Ümmü Seleme -radıyallâhu anhâ-'dan rivâyet edildiğine göre Efendimiz şöyle buyurmuştur;
"Gümüş veya altın kaplarla su içen kimse, karnına cehennem ateşi doldurmuş olur. "
(Müslim, Libâs, 1-2)
| ||||
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder