| ||||
Hades veya necaset hali dışında vücûtta oluşan birtakım kir, pas, koku ve bunlara sebep
olan ifrazattan temizlenmek, Resûlullâh(s.a.v)'in sünnetidir.
Her Müslümanın en azından haftada bir kez, özellikle cuma günleri yıkanması,
Efendimiz tarafından bilhassa tavsiye edilmektedir. Bu husûsla alâkalı rivâyetlerden bir kısmı
şöyledir:
"Biriniz cuma namazına gideceği zaman boy abdesti alsın. " (Buhârî, Cum'a, 2)
"Bir kimse cuma günü cünüplükten temizleniyormuş gibi boy abdesti aldıktan sonra erkenden
cuma namazına giderse, bir deve kurban etmiş gibi sevap kazanır... " (Buhârî, Cum'a, 4)
Cuma namazına gitmeden önce gusletme konusundaki hadis-i şeriflere bakıldığında, bunun
farz olmadığı anlaşılmakla birlikte, boy abdesti alarak cumaya gitmenin ve böylece huzurlu bir
gönülle namaz kılmanın insana büyük sevap kazandıracağı anlaşılmaktadır. Cuma namazına
yakın bir saatte gusletmek, câmiye hazırlıklı gitmeyi sağlar. Ancak, daha önce yıkanmaklada
Cuma günü gusletme sünneti îfâ edilmiş olur.
Yine günde beş vakit namaz için alınan abdestten başka, her yemekten önce ve sonra ellerin
yıkanması temizlik âdâbındandır. (Tirmizî, Et'ime, 39)
Diğer taraftan fıtrat gereği tırnakların kesilmesi, sakal ve bıyıkların kısaltılması, dişlerin
fırçalanması Efendimiz'in tâlim ettiği edep kâidelerinden birkaçıdır.
Ebû Hureyre -radıyallâhu anh-'den rivâyet edildiğine göre Resûlullah(s.a.v) şöyle buyurdu:
"Peygamberlerin sünneti beştir. Bu beş şey fıtrat gereğidir: Sünnet olmak, kasıkları tıraş
etmek, tırnakları kesmek, koltuk altını temizlemek, bıyıkları kısaltmak."
(Buhârî, Libâs, 63-64)
İnsan olarak yaratılmanın tabiî gerekleri diye anlaşılması mümkün olan bu beş husûsun, bir başka
rivâyette ona kadar çıkarıldığı görülür. (Müslim, Tahâret, 56)
Her iki rivâyeti göz önünde bulundurmak sûretiyle fıtrattan olduğu belirtilen bir kısım
fiileri, şu şekilde sıralayarak îzâh edebiliriz:
1. Sünnet Olmak (Hitân): Müslümanlığın alâmetlerinden biridir. Sünnet olmanın vakti,
doğumu tâkib eden yedinci günden başlamak üzere, bulûğ çağına kadardır. Ancak en uygunu,
çocuk sünnet olmanın bilincine vardığı yaşta bu işi yapmaktır.
Sünnet olmak, fıtrî ihtiyâcın yanında sağlık açısından ve dengeli cinsî duygulara sâhip olmak
bakımından da faydalıdır. Sünnet olmanın faydası bugün çok daha iyi bilinmekte ve hıristiyan
ülkelerde de, sağlık gerekçesiyle, sünnet olanların sayısının giderek arttığı görülmektedir.
2. Tırnak Kesmek : Tırnakları parmaklara zarar vermeyecek şekilde kesmelidir. Tırnak kesmek
için belli bir süre tayin edilmediğinden, tırnak uzadıkça kesilir. Tırnak kesmenin câiz olmadığı
herhangi bir gün yoktur. Bunun yanında, Resulullah(s.a.v)'in cuma günleri tırnak kesmeyi
sevdiği de nakledilir. (Heysemî, II, 170; Beyhakî, es-Sünenü'l-kübrâ, III, 244)
Tırnak kesiminde dikkatli davranıp, etrafa sıçratmamaya ve kesilen tırnak parçalarını ortalıkta
bırakmamaya gayret etmelidir.
Günümüzde birçok hanım, tırnaklarını farklı sebeplerle uzatmaktadırlar. Bunun İslâm âdâbıyla bağdaşmadığı ortadadır. Tırnak altlarında oluşacak birtakım kirler, insan sağlığı açısından oldukça zararlıdır. Özellikle mutfakta yemek yapan hanımların, uzun tırnaklarla bu işleri yapması hiç hoş değildir.
Ebû Vâsıl şöyle anlatıyor:
"Ebû Eyyûb el-Ensârî'ye rastladım, benimle musâfaha yaptı. Tırnaklarımı uzun bularak
Resûlullâh -sallallâhu aleyhi ve sellem-'in şöyle buyurduğunu nakletti:
«Sizden öyleleri var ki semâ haberleriyle ilgilenir. Hâlbuki tırnaklarını (yırtıcı) kuş tırnağı
gibi uzatmıştır da diplerinde cünüplük, kir, pas ve pislik yuva tutmuştur.» "
(İbn-i Hanbel, V, 427)
3. Koltuk Altlarını Temizlemek : Buradaki kılların temizliği, yolmak veya tıraş etmek yahut
ilâç kullanmak sûretiyle yapılabilir. Temizlik işine de sağ koltuk altından başlamak uygundur.
4. Etek Tıraşı Olmak (İstihdâd) : Kasıkları, edep yerlerini tıraş etmek demektir. Halkımız
arasında buna "etek temizliği" denilmektedir.
İslâm'ın emrettiği beden temizliği ve tırnakların kesilmesi gibi fıtrî işleri, kasten ihmâl etmek,
sünneti terke sebep olacağı için doğru değildir.
5. Bıyığı Kısaltmak : Bıyıkları, üst dudakların kırmızısı ortaya çıkacak şekilde kesmek ve
bunu da sağdan başlayarak yapmak daha güzel olacaktır. Bıyıkların ağzı kapatacak ve üst dudak
kenarlarından taşacak şekilde uzatılması asla tasvip edilmemiştir. Yenilen veya içilen
şeylerin bıyıklara bulaşmamasına da dikkat etmek lâzımdır.
6. Sakalı Uzatmak : Müslüman erkeklerin sakallarını tamamen kesmeleri doğru görülmemiştir.
Sakalların fazla uzayıp çirkin bir manzara arzetmesi halinde, boyundan ve eninden
kesilebileceğinde ittifak edilmiştir. Sünnete uygun olan, sakalın boyunun bir tutam olması,
ondan fazlasının kesilmesidir.
7. Misvak Kullanmak : Misvak, diş ve ağız temizliğinde kullanılan yumuşak lifli Erâk
ağacının çubuklarına denir. Hadislerde geçtiği şekliyle "sivâk" kelimesi de aynı anlama
gelmektedir. Sivâk ayrıca fiil olarak dişleri fırçalamak mânasında kullanılır.
Resûlullâh Efendimiz 'in gerek misvak kullanması gerekse bu husûstaki tavsiyeleri oldukça
mânidardır. Konuyla alâkalı bazı rivâyetler şöyledir:
"Ümmetime zor gelmeyeceğini bilseydim, onlara her namaz vaktinde misvâkla dişlerini
temizlemelerini emrederdim. " (Buhârî, Cum'a, 8)
"Misvak kullanmak ağzın temiz kalmasına ve Rabbın razı olmasına sebeptir. "
(İbn-i Mâce, Tahâret, 7)
Âişe -radıyallâhu anhâ- şöyle der:
"Biz Efendimiz -sallallâhu aleyhi ve sellem-'in misvakını ve abdest suyunu akşamdan
hazırlardık. Allâh onu, gecenin dilediği saatinde uyandırırdı. Uyanınca hemen misvakla
dişlerini temizler, abdest alır ve namaz kılardı." (Müslim, Müsâfirîn, 139)
Şüreyh bin Hânî der ki; Hz. Âişe'ye:
- Peygamber Efendimiz eve girdiği zaman ilk önce ne yapardı? diye sordum.
- Dişlerini misvaklardı, dedi. (Müslim, Tahâret, 43-44)
Mevzû ile alâkalı rivâyetler tetkik edilince, Resûlullâh Efendimiz'in hayatında misvak
kullanmanın büyük bir önemi olduğu görülür. Bu rivâyetleri genel anlamda ağız ve diş temizliği
tavsiyesi olarak değerlendirmek lâzımdır. Yani bu temizlik için kesinlikle misvak kullanmak
gerekir gibi bir zorlama yoruma gitmek doğru değildir. Ancak bulabilenler misvak
kullanmalıdırlar. Zîrâ bunun pek çok faydası vardır. Bulamayanlar ise uygun diş fırçası ve
mâcunu kullanmak sûretiyle gerekli temizliği yapabilirler. Hattâ misvak veya fırça bulunmadığı
zaman, geçici de olsa parmaklarla diş temizliği yapılabilir.
8. Burna Su Çekmek (İstinşâk) : Burun deliklerinin su çekmek sûretiyle temizlenmesi
sünnettir. Burun içini temizlemek gusül abdestinin farzlarından olduğu için guslederken
kesinlikle ihmâl edilmemelidir.
9. Parmak Boğumlarını İyice Yıkamak : Parmakların eklemleri ve kulak kıvrımları gibi kir
birikmesi ihtimali bulunan yerleri temizlemek sünnettir.
10. Ağzı Yıkamak (Mazmaza) : Dişleri fırçalamanın yanında, ağzı su ile iyice çalkalamak da
sünnettir.
| ||||
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder